Hiperglikemija ili visok nivo šećera u krvi pogađa ljude koji boluju od dijabetesa. Hiperglikemiji doprinosi nekoliko faktora, uključujući izbor hrane i fizičke aktivnosti, bolest, preskakanje ili neuzimanje dovoljno lijekova za regulisanje glukoze.
Veoma je važno tretirati hiperglikemiju, jer ukoliko se ne liječi može dovesti do ozbiljnih komplikacija koje zahtijevaju hitnu pomoć, kao što je dijabetička koma. Dugoročno, trajna hiperglikemija, čak i ako nije ozbiljna, može dovesti do komplikacija po zdravlje očiju, bubrega, živaca i srca.
Sadržaj teksta:
Šta je hiperglikemija?
Hiperglikemija predstavlja stanje povećanog nivoa glukoze u krvi. Do hiperglikemije dolazi kada tijelo ima premalo inzulina (hormona koji prenosi glukozu u krv) ili ukoliko ga ne može pravilno iskoristiti.
Nivo šećera u krvi veći od 125 mg/dL (miligrama po decilitru) natašte (ukoliko osoba nije jela najmanje osam sati) se smatra hiperglikemijom.
- Nivo glukoze u krvi natašte između 100 mg/dL do 125 mg/dL znači da osoba ima smanjenu toleranciju na glukozu ili predijabetes.
- Ukoliko je glukoza u krvi veća od od 180 mg/dl jedan do dva sata nakon jela smatra se da osoba ima hiperglikemiju.
Ako imate hiperglikemiju i ona se ne liječi duže vrijeme, možete oštetiti svoje živce, krvne sudove, tkiva i organe. Oštećenje krvnih sudova može povećati rizik od srčanog i moždanog udara, a oštećenje živaca može dovesti i do oštećenja oka, bubrega i rana koje ne zarastaju.
Uzrok hiperglikemije
Dijabetes drastično smanjuje efekte insulina na organizam, do čega dolazi kada gušterača nije u stanju da proizvodi inzulin (dijabetes tip 1), ili kada organizam postane otporan na djelovanje inzulina ili ga ne proizvodi dovoljno kako bi održao normalne nivoa glukoze (dijabetes tip 2). Kao rezultat, glukoza ima tendenciju da se nakuplja u krvotoku što se naziva hiperglikemijom. Hiperglikemija može dostići opasno visoke nivoe ukoliko se ne tretira ravilno. Inzulin ili drugi lijekovi koriste se za snižavanje nivoa šećera u krvi.
Do hiperglikemije može doći ukoliko:
- Preskočite ili zaboravite inzulin ili oralni lijek za snižavanje glukoze
- Jedite previše ugljenih hidrata za količinu inzulina koju ste uzeli ili generalno jedete previše ugljenih hidrata
- Imate infekciju
- Pod stresom ste
- Neaktivni ste ili vježbate manje nego inače
- Radite naporne fizičke aktivnosti kada je nivo šećera visok, a nivo inzulina nizak
Simptomi hiperglikemije
Hiperglikemija uglavnom ne uzrokuje nikakve simptome sve dok vrijednosti glukoze nisu značajno povišene – obično iznad 180 do 200 miligrama po decilitru (mg/dL). Simptomi hiperglikemije se razvijaju polako tokom nekoliko dana ili sedmica. Što duže nivoi šećera u krvi ostaju visoki, simptomi postaju ozbiljniji. Međutim, kod nekih osoba koje imaju dijabetes tipa 2 moguće je da se simptomi uopšte ne razviju, uprkos povišenim nivoima šećera u krvi.
Rani simptomi
Prepoznavanje ranih znakova i simptoma hiperglikemije može vam pomoći u pravovremenom tretiranju ovog stanja. Obratite pažnju na sljedeće simptome:
- Učestalo mokrenje
- Pojačana žeđ
- Zamagljen vid
- Umor
- Glavobolja
Kasni znaci i simptomi
Ako se hiperglikemija ne liječi, može prouzrokovati nakupljanje toksičnih kiselina (ketona) u krvi i urinu (ketoacidoza). Znakovi i simptomi uključuju:
- Zadah koji podsjeća na voćni miris
- Mučnina i povraćanje
- Kratkoća daha
- Suha usta
- Konfuzija
- Koma
- Bol u abdomenu
Faktori rizika
Mnogi faktori mogu doprinijeti hiperglikemiji, uključujući:
- Ukoliko ne koristite redovno inzulin ili oralne lijekove za kontrolisanje dijabetesa
- Nepravilno ubrizgavanje inzulina ili korištenje inzulina kojem je istekao rok trajanja
- Ne pridržavate se plana ishrane za dijabetes
- Neaktivnost
- Neke bolesti ili infekcije
- Upotreba određenih lijekova kao što su steroidi
- Povreda ili operacija
- Emocionalni stres
Bolest ili stres mogu izazvati hiperglikemiju jer hormoni koje organizam proizvodi za borbu protiv bolesti ili stresa takođe mogu uzrokovati porast šećera u krvi. Čak i osobe koje nemaju dijabetes mogu razviti prolaznu hiperglikemiju tokom teže bolesti. Osobe sa dijabetesom će možda morati da uzimaju dodatne lekove za dijabetes kako bi nivo glukoze u krvi bio blizu optimalnog tokom bolesti ili stresa.
Prevencija i liječenje
Bilo da bolujete od dijabetesa tipa 1 ili dijabetesa tipa 2 veoma je važno da kontrolišete svoje nivoe šećera kako biste spriječili hiperglikemiju.
- Poštujte svoj plan prehrane za dijabetes. Ukoliko uzimate inzulin ili oralne lijekove za dijabetes, važno je da budete dosljedni i u količini i vremenu obroka i međuobroka. Hrana koju jedete mora biti u ravnoteži sa insulnom koji ste uzeli.
- Pratite nivoe šećera u krvi. U zavisnosti od vašeg plana liječenja, pratite svoj nivo šećera u krvi nekoliko puta sedmično ili nekoliko puta dnevno. Pažljivo praćenje je jedini način da se uvjerite da nivo šećera u krvi ostaje unutar ciljanog raspona. Zabilježite kada su vaša očitanja glukoze iznad ili ispod vašeg raspona cilja.
- Uzmite lijekove kako vam je propisao ljekar.
Hiperglikemija može biti ozbiljan problem ukoliko se ne liječi, pa je važno liječiti čim je otkrijete. Ukoliko ne liječite hiperglikemiju, može doći do stanja koje se zove ketoacidoza (dijabetička koma). Ketoacidoza se razvija kada vaše tijelo nema dovoljno inzulina, bez koga vaše telo ne može da koristi glukozu kao gorivo, zbog čega dolazi do razgradnje masti kako bi se stvorila energija. Kada vaše tijelo razgrađuje masti, nastaju otpadni proizvodi koji se nazivaju ketoni. Organizam ne može tolerisati velike količine ketona, a njihovo nakupljanje u krvi dovodi do ketoacidoze.
Osobe s dijabetesom tipa 1 i tipa 2 mogu kontrolisati hiperglikemiju zdravom prehranom, fizičkom aktivnošću i izbjegavanjem stresa. Pored toga, korištenje inzulina je ključno za upravljanje hiperglikemijom za osobe s dijabetesom tipa 1, dok su osobama s dijabetesom tipa potrebni oralni lijekovi ili u određenim slučajevima inzulin kako bi efikasno upravljali hiperglikemijom.
Zaključak
Simptomi hiperglikemije nisu primjetni odmah na početku. Međutim,s vremenom, hiperglikemija može prouzrokovati primjetne simptome. Ukoliko se hiperglikemija ne liječi pravilno, može dovesti do ozbiljnijih komplikacija poput ketoacidoze, koja zahtjeva hitnu medicinsku intervenciju.
Od ključnog značaja u borbi protiv hiperglikemije je da znate njene prepoznati simptome i stvorite naviku da redovno provjeravate nivoe glukoze u krvi. Kontrolisanje dijabetesa i pažljivo praćenje nivoa glukoze u krvi su najefikasniji načini za prevenciju hiperglikemije ili njeno zaustavljanje prije nego što se pogorša.
