Zahvaljujući snažnoj ekspanziji industrijskih tehnologija, globalizaciji i povećanju trgovine, susrećemo se sa sve većim brojem novosintetisanih hemijskih jedinjenja. Sintetičke hemikalije možemo pronaći posvuda, te se sve češće pokušava procjeniti njihov uticaj na zdravlje čovjeka.

Tim je dokazano da određene sintetičke hemikalije dovode do hormonskog disbalansa,ometaju pravilan rad hormona te na taj način negativno utiču na naše zdravlje. Te hemikalije su poznate kao endokrini disruptori, i većinom su stvorene sintetičkim putem i mogu se pronaći u plastičnim posudama, plastičnim flašama, igračkama, pesticidima i kozmetici.

Kako djeluju endorkini disruptori?

Endokrini disruptori djeluju tako što aktiviraju receptore estrogena i izazivaju štetne efekte kod žena ali i muškaraca. Ulazeći u naš organizam, ove hemikalije oponašaju hormone te dovode do hormonskog disbalansa. Ove hemikalije nažalost ispoljavaju još niz štetnih djelovanja. Remeteći rad naših hormona, ove supstance su odgovorne u velikoj mjeri za probleme s plodnošću, pobačaje, moždane poremećaje, oslabljeni imunitet, brojne oblike raka i kardiovaskularne bolesti.

U nastavku teksta pročitajte koji su to endokrini disruptori koje vjerojatno i sami imate u svom domaćinstvu, a da toga niste ni svjesni.

Bisfenol-A (BPA)

Bisfenol-A je sintetičko jedinjenje koje se nalazi u proizvodima od plastike kao što su plastične flaše, plastične posudice za hranu i piće i raznim konzervama.

Bifenol-A djeluje kao disruptor estrogena, uzrokujući hormonski disbalans koji najčešće dovodi do debljanja ali i drugi zdravstvenih problema. Iako su nivoi BPA koji migriraju u hrani jako niski, učestala upotreba plastičnih ambalaža i konzumiranje konzervirane hrane mogu dovesti do hormonskog poremećaja i niza posljedica po zdravlje.

Ftalati

Ftalati su hemikalije koje se koriste kako bi plastiku učinile mekšom i fleksibilnijom. Ftalati se mogu pronaći raznim proizvodima od plastike kao što su dječije igračke, posude za hranu ali i u kozmetici. Ftalati lako migriraju u hranu, zbog čega je izloženost ovim hemikalijama znatno veća u odnosu na ostale disruptore. Povišen nivo ftalata u organizmu dovodi do insulinske rezistecije, debljanja, a kod muškaraca i smanjene proizvodnje testosterona.

Perfluoroktanoična kiselina (PFOA)

Perfluoroktanoična kiselina (PFOA) je hemikalija koja se upotrebljava u proizvodnji teflona, koja prema laboratorijskim istraživanjima znatno remeti razvoj žljezdanoga tkiva dojke i laktaciju kod žena. Ovaj endokrini disruptor je takođe kategorisan kao potencijalni toksin i karcinogen. PFOA se nalazi kao kontaminant u vodi, hrani, sredstvima za čišćenje tepiha, odjeći, teflonskom posuđu, i u industrijskom otpadu. PFOA se takođe nalazi i u papirnim vrećicama koje se koriste za termičku obradu hrane (npr. vrećice sa kukuruzom za pripremu kokica u mikrovanoj).

Kako smanjiti izloženost ovim hemikalijama?

Zbog sve češće izloženosti sintentičkim hemikalijama, praktično ih je nemoguće u potpunosti izbjeći. Ipak, moguće je da izloženost endokrinim disruptorima dramatično smanjite.

• Izbjegavajte konzumiranje hrane i pića iz plastičnih ambalaža
• Koristite metalni pribor za jelo i staklene flašice za vodu umjesto plastičnih
• Izbjegavajte teflonsko posuđe. Umjesto toga, kuhajte u posudama od livenog gvožđa ili čelika
• Koristite prirodnu i organsku kozmetiku