Menopauza se obično javlja u periodu između 45-55 godina, ali se može razviti prije ili poslije ovog perioda. Menopauza zvanično počinje nakon što je prošlo 12 mjeseci od poslednjeg menstrualnog ciklusa. Menopauza je prirodni biološki proces, dok fizički simptomi poput naleta vrućine, te emocionalnih simptoma mogu poremetiti san, smanjiti energiju i uticati na emocionalno zdravlje.
Pročitajte i: Muška menopauza- šta podrazumjeva i kako se liječi?
Sadržaj teksta:
Zašto se javlja menopauza?
Menopauza je prirodni biološki proces koji se javlja usljed starenja jajnika kao i smanjene produkcije reproduktivnih hormona. Tijelo tada prolazi kroz brojne promjene kao posljedica smanjenog lučenja sljedećih hormona:
- Estrogena
- Progesterona
- Testosterona
- Foliko-stimulirućeg hormona (FSH)
- Luteinizirajućeg hormona (LH)
Hormonski disbalans: uzroci simptomi i liječenje
Jedna od najznačajnijih promjena je gubitak aktivnih folikula jajnika. Folikule jajika su strukture koje proizvode i oslobađaju jajašca, zahvaljujući kojima se javlja menstruacija kao i plodnost kod žena.
Većina žena najprije primjeti da je ulčestalost njihovih menstrualnih ciklusa manja dok je krvarenje obilnije i traje duže. To se u prosjeku dešava u kasnim 40-tim pa sve do 52 godine. U nekim slučajevima, menopauza je izazvana ili uzorkovana povredom ili nakon hirurškog odstranjivanja jajnika i ostalih organa karlične šupljine.
Najčešći uzroci prinudno izazvane menopauze su:
- Hirurško uklanjanje jajnika
- Prijevremeno zaustavljanje funkcije jajnika hormonskom terapijom ili radioterapijom kod žena sa tumorima pozitivnim na estrogenski receptor
- Zračenje karlice
- Povrede karlice koje oštećuju ili uništavaju jajnike
Kada počinje menopauza i koliko dugo traje?
Prvi simptomi menopauze se javljaju kod većine žena i do četiri godine prije zadnje menstruacije, dok simptomi nastavljaju da traju i do četiri godine nakon zadnje mensutracije.
Postoje brojni faktori koji vam mogu pomoći da procjenite kada vam je predodređeno da uđete u menopauzu, uključujući genetiku kao i opšte reproduktivno zdravlje. Prije menopauze javlja se perimenopauza. Perimenopauza je period u kome dolazi do određenih hormonskih promjena pri kojima se tijelo priprema za menopauzu.
U prosjeku 1 odsto žena ulazu u menopauzu prije svoje 40 godine, što se naziva preuranjenom menopauzom, dok u prosjeku 5 odsto žena uđe u menopauzu između 40-45 godine, što se naziva ranom menopauzom.
Menopauza je normalan i prirodan proces starenja žene. Nakon 40-te godine, tijelo postepeno prestaje da luči hormon estrogen sve dok menustracija potpuno ne izostane. Nakon što menustracija prestane da se javlja u periodu dužem od 12 mjeseci, zvanično ulazite u menopauzu. Menopauza se javlja u tri stadijuma:
- Perimenopauza
- Menopauza
- Postmenopauza
Perimenopauza
Stanje perimenopauze se često mješa menopauzom. Perimenopauza je stanje u kom žena počinje da ulazi u menopauzu. Najčešći simptomi perimenopauze su:
- Valunzi
- Preznojavanja u toku noći
- Suhoća vagine
Perimenopauza je period kada vaše tijelo počinje da proizvodi manje estrogena. Ovaj proces se postepeno nastavlja za vrijeme perimenopauze sve dok lučenje hormona naglo ne prestane. Perimenopauza može početi i do 10 godina prije ulaska u menopauzu. Obično se javlja u 40-tim godinama, dok se kod nekih žena javlja čak i u 30-tim godinama. Vaš doktor će vam sugerisati da je u pitanju menopauza ukoliko je prošao period od 12 uzastopnih mjeseci od pojave zadnje mensutracije. Nakon toga, ulazite u fazu postmenopauze.
Ukoliko ste imali hiruršku intervenciju uklanjanja jajnika, može vam se javiti i „iznenadna menopauza“.
Ostali simptomi perimenopauze uključuju:
- Osjetljivost grudi
- Jaka i obilna krvarenja
- Suhoća usta
- Bol u zglobovima
- Problemi sa koncentracijom i pamćenjem
Simptomi menopauze
Simptomi menopauze su jedinstveno iskustvo drugačije kod svake žene. Simptomi menopauze su uglavnom učestaliji ukoliko se ona javi iznenada ili traje kraći vremenski period. Zdravstvena stanja koja mogu uticati na zdravlje reproduktivnih organa poput raka ili određenih loših životnih navika poput pušenja, povećavaju intenzitet i trajanje simptoma menopauze.
Najčešći simptomi menopauze koji se javljaju kod 70% žena su:
- Valunzi
- Nesanica
- Naglo debljanje
- Depresija
- Anksioznost
- Problemi sa koncentracijom
- Problemi sa pamćenjem
- Smanjen libido
- Suha koža
- Učestalo mokrenje
- Osjetljivost grudi
- Glavobolja
- Ubrzan rad srca
- Infekcije urinarnog trakta
- Opadanje kose
- Rast dlačica na mjestima poput vrata, brade, lica i grudi
Simptomi menopauze mogu biti slični simptomima perimenopauze.
Koliko dugo traju simptomi menopauze
Simptomi perimenopauze u prosjeku traju do četiri godine. Simptomi koji se javljaju za vrijeme perimenopauze se postepeno smanjuju nakon što uđete u fazu menopauze ili postmenopauze.
Najčešći simptomi menopauze i perimenopauze su valunzi. Valuzi se javljau u perimenopauzi i mogu se nastavljati javljati i do 10 godina poslije.
Prema određenim istraživanjima valunzi su izraženiji i traju duže kod žena prosječne tjelesne težine u poređenju sa ženama prekomjerne tjelesne težine.
Kako se nositi sa simptomima menopauze?
Simptomi menopauze često su neugodni pa čak i bolni za svaku ženu. Ipak, menopauza je normalan i podnošljiv dio starenja, a njene simptome je ponekad moguće i ublažiti različitim
Valunzi
Često najneprijatniji simptom menopauze su valunzi. Osim što zadaju poteškoće pri spavanju i normalnom funkcionisanju, valuzi su simptom menopauze koji najduže traje. Ponekad valunzi mogu trajati i do 10 godina. Kako bi valunzi postali podnošljiviji pokušajte sa sledećim trikovima:
- Izbjegavajte ljutu i začinjenu hranu kao i alkohol
- Oralna kontracepcija, ukoliko još uvijek imate menustrualne cikluse
- Nakon što se jave valunzi, polako i duboko udahnite
- Izbjegavajte nošenje previše slojeva odjeće
Problemi sa snom i promjene raspoloženja
Problemi sa snom i promjene raspoloženja su još jedan od čestih simptoma koji se javljaju kada nastupi menopauza. Probleme sa snom pokušajte izbjeći na sljedeći način:
- Izbjegavajte obilne obroke, pušenje, kafu ili kofein u poslijepodnevnim časovima
- Izbjegavajte poslijepodnevno spavanje
- Izbjegavajte konzumiranje alkohola i vježbanje kasno uveče
- Spavajte u tamnoj, tihoj i hladnoj prostoriji
Izbjegavanje stresnih situacija, pravilna ishrana kao i fizička aktivnost mogu vam pomoći kod promjena raspoloženja kao i kod problema sa snom. Konsultujte se sa ljekarom kako bi vam prepisao adekvatnu terapiju kako biste se lakše nosili sa simptomima promjene raspoloženja.
Razgovarajte sa svojim ljekarom, kako biste bili sigurni da navedeni simptomi ukazuju da je nastupila menopauza. Ponekad simptomi menopauze mogu biti slični simtomima depresije ili čak astme.
Hormonska terapija
Hormonska terapija se često prepisuje kako bi se olakšali simptomi menopauze. Hormonska terapija ublažava sljedeće simptome menopauze:
- Valunge
- Preznojavanje
- Problemi sa snom
- Suhoća vagine
Hormonska terapija takođe može pomoći pri promjenama raspoloženja i blagim simptomima depresije. Nuspojave kod horomonske terapije se takođe mogu javiti. Neke od nuspojava su:
- Krvarenje
- Nadutost
- Natečenost grudi i osjetljivost
- Promjene raspoloženja
- Mučnina
Određene studije sugerišu da hormonska terapija kod žena povećava rizik od srčanog i moždanog udara kao i začepljenja krvnih sudova. Ipak, hormonska terapija se prepisuje u istim godinama kada se i prirodno javlja povećan rizik od navedenih bolest i stanja.
Simptomi menopauze, kako ih ublažiti prirodnim putem
Valunzi, znojenje, promjene raspoloženja, hroničan umor i nadraženost su najčešći simptomi menopauze sa kojima ste se primorani nositi. Pored toga, kada nastupi menopauza žene često imaju veći rizik od osteoporoze, gojaznosti, kardiovaskularnih bolesti i dijabetesa.
Pored hormonske terapije, većina žena se okreće prirodnim alternativama kako bi ublažile simptome menopauze.
Kalcijum i vitamin D
Hormonske promjene za vrijeme menopauze uzrokuju slabljenje kostiju, što povećava rizik od osteoporoze. Kalcijum i vitamin D su od ključnog značaja za zdravlje kostiju, stoga je bitno da ih unesete kroz namirnice bogate ovim vitaminom i mineralom.
Sumnjate na nedostatak kalcijuma? Odgovorite na ova tri pitanja!
Namirnice bogate kalcijumom uključuju mlijećne proizvode poput jogurta, sira i mlijeka. Zelene namirnice poput kelja, špinata takođe sadrže kalcijum.
Sunčeve zrake su glavni i najveći izvor vitamina D, koji vaša koža proizvodi nakon što je izložite suncu. Ipak kako starite koža ima sve manju mogućnost proizvodnje ovog vitamina. Ukoliko niste dovoljno izloženi suncu, počnite sa uzimanjem suplemenata ili povećajte unos vitamina D kroz namirnice. Namirnice bogate vitaminom D uključuju ribu i jaja.
Jeste li znali da nizak nivo vitamina D može biti povezan sa depresijom?
Voće i povrće
Ishrana bogata voćem i povrćem može ublažiti niz simtpoma menopauze. Namirnice ovog tipa su niskokalorične, i daće vam osjećaj sitosti stoga su odlične za održavanje optimalne kilaže.
Voće i povrće takođe spriječava rizik od pojave mnogih srčanih bolesti koji je posebno izražen u periodu menopauze. Faktori poput godina, povećane tjelesne težine i smanjenog nivoa estrogena povećavju rizik od nastanka kardiovaskularnih bolesti.
Izbjegavajte namirnice koje pojačavaju simptome menopauze
Valunzi, znojenje kaoi promjene raspoložena uobičajeni su simptomi koji se normalno javljaju kada nastupi menopauza. Ipak, kroz ishranu i životni stil moguće je pojačati ove simptome kao i izazvati njihovo učestalo javljanje.
Kofein, alkohol kao i slatka i začinjena hrana mogu doprinijeti pojavi simptoma menopauze. Vodite evidenciju o svojoj ishrani. Ukoliko smatrate da vam određena namirnica smeta, izbacite je iz svoje prehrane.
Redovna fizička aktivnost
Još uvijek se ne može sa sigurnošću tvrditi da redovna fizička aktivnost pomaže kod valunga i znojenja tokom noći. Ipak, redovna fizička aktivnost ima brojne dokazane prednosti kada je u pitanju menopauza.
Menopauza je idealno doba za početak vježbanja
Prednosti vježbanja u periodu menopauze uključuju povećan nivo energije, ubrzan metabolizam, zdraviji zglobovi i kosti, smanjen stres kao i bolji san.
Studije pokazuju da vježbanjem tri sata u toku sedmice u trajanju od godinu može jednako poboljšati i fizičko i psihičko zdravlje žene u menopauzi.
Namirnice bogate fitoestrogenima
Fitoestrogeni ili biljni estrogeni mogu značajno izbalansirati hormone u periodu menopauze. Hormonski disbalans u menopauzi glavni je uzročnik znojenja i valunga tokom moći.
Namirnice bogate fitoestrogenima su soja, sjemenke lana i susama. Određene studije pokazuju da ishrana bogata proizvodima od soje može smanjiti nivo holesterola, krvni pritisak kao i smanjiti učestalost javljanja valunga i pojačanog znojenja kod žena u menopauzi.
Optimalan unos tečnosti
Optimalan unos vode je od izuzetne važnosti kod u periodu menopauze. U ovom periodu, žene se često susreću sa problemima suhe kože ili suhoće u ustima što je uzrokovano smanjenim lučenjem estrogena. 8-19 čaša vode na dan može vam pomoći da se izborite sa ovim simptomima
Dovoljan unos vode takođe smanjuje nadimanje uzrokovano hormonskim promjenama.
Izbjegavajte rafinisane šećere i prerađenu hranu
Ishrana bogata rafinisanim šećerima i ugljenim hidratima može izazvati jake oscilacije u nivoima šećera u krvi čineći vas umornim i nadraženim.
Prema istraživanjima, konzumiranje namirnica ovog tipa povećava rizik od depresije kod žena u menopauzi.
Najbolje biljne tablete za menopauzu
Jedna od najčešće korištenih alternativa kod ublažavanje tegoba i simptoma su biljne tablete za menopauzu. Najčešće koristene biljne tablete za menopauzu predstavljaju biljne i prirodne suplemente na bazi fitoestrogena ili ekstrakte biljke Habulice.
Fitoestrogeni se takođe mogu unijeti u organizam kroz određene namirnice. Estrakti biljke Habulice su takođe široko korištene u ublažavanju simptoma menopauze. Ipak, postoji jako malo naučnih dokaza o efikasnosti biljke Habulice, stoga je potrebno da se prije njegog uzimanja konsultujete sa ljekarom.
Menopauza krvarenja
Krvarenja koja se javljaju nakon što se smatra da je menopauza završena nazivaju se postmenopauzalna krvarenja. Kako bi se isključili određeni zdravstveni problemi, ukoliko se jave krvarenja potrebno je odmah posjetiti ljekara.
Postoje brojni uzroci krvarenja kada je u pitanju menopauza. Ponekad je u pitanju uobičajeni menstrualni ciklus ili postmemopauzalna krvarenja. Ostali uzroci krvarenja ponekad mogu ukazivati na rak materice ili infekcije urinarnog trakta.
Pročitajte i: Vaginalni isjecak, simptom bolesti ili normalna pojava
Ukoliko se javljaju krvarenja, nakon što je menopauza završena, obavezno se javite doktoru. Krvarenja u većini slučajeva imaju bezazlen uzrok a ponekad mogu ukazivati na ozbiljnija zdravstvena stanja. Krvarenja se mogu javiti kod žena koje uzimaju hormonsku terapiju, ili kod žena kod kojih još uvijek nije zvanično počela meopauza.
Vaš doktor će vam postaviti pitanja o trajanju krvarenja, količini krvarenja i boli ukoliko se ona javlja za vrijeme krvarenja.
Trudnoća u menopauzi
Brojni faktori otežavaju začeće i zdravu trudnoću ženama u 40-tim godinama života. Naime, u tom periodu započinje period perimenopauze, a ovulacija postaje sve neredovnija što uveliko otežava začeće.
Dok muškarci stalno proizvode novu spermu, žene se rađaju sa svim jajašcima. Do četvrte decenije svog života, ona su ostarila što povećava vjerovatnoću za određeme hromozomske abnormalnosti.
Starije žene su takođe izložene povećanom riziku za niz medicinskih problema i komplikacija poput visokog krvnog pritiska, zbog čega je trudnoća u menopauzi teža, ali ne i nemoguća.
Pročitajte i: Konzumacija crvenog vina povećava plodnost kod žena
Ipak, trudnoća u 40-tim godinama je itekako moguća. Osim ako nije prošla godina dana od vašeg poslednjeg menstrualnog ciklusa, kada je zvanično nastupila menopauza još uvijek imate mogućnost da zatrudnite.
Valunzi i neredovni menstrualni ciklusi ne znače da više nemate mogućnost začeća samo zato što ste u menopauzi, već samo da niste jednako plodni kao u mlađim godinama. Nakon što uđete u fazu postmenopauze, vaše tijelo ne proizvodi dovoljno hormona koji dovode do otpuštanja jajašca, što znači da prirodnim putem trudnoća u ovom periodu nije moguća.
